Akenatons

film o kadar büyük sorunlara sahip ki neresinden tutsam elimde kalıyor. yıllar önce bu işe girişen insanların emeğine büyük bir saygısızlık yapıldığını ve seyirciyle alenen dalga geçildiğini görmek sinirlerimi gerdi resmen. önce senaryo tarafında değineyim.

bu kulübün varlığını belki pek çok kişi bu filmle öğrendi. ancak ben filmden önce de hem bandırma füze kulübü'nün, hem de kirkor divarcı'nın yaptıklarını araştırmış ve konuyu pek çok kaynaktan okumuştum.

öncelikle filmde karakterlerin adı değiştirilmiş. bunun sebebini filmi izledikçe anlıyorsunuz. zira film gerçeklerden o kadar kopuk ki gerçek isimler zaten kullanılamazdı. örneğin bugün de bandırma füze kulübü'nün başkanlığını yapan ve kulübün asıl kurucularından artuğ sayıner'in anlattıklarını internetten araştırabilirsiniz. filmde anlatılanların çoğunun kronolojik sırlamasının bile yanlış verildiğini, onun anlattıklarından teyit etmeniz mümkün.

filmdeki klarnetçi karakter zaten kurgusal. ancak karakterin tipi kirkor divarcı'ya epey benziyor. kirkor divarcı'nın kendi imkanlarıyla istanbul'da roket denemeleri yaptığını biliyoruz. ayrıca divarcı'nın 1962'ye kadar bandırmalı gençlerle bir araya gelmediğini de biliyoruz. ekim 1962 de ise hem divarcı, hem de bandırma füze kulübü kendi roketlerini bandırma'da ateşliyorlar. divarcı'nın roketi havalanmadan infilak ediyor. marmara -3 füzesi hiç havalanmıyor. ancak marmara -4 füzesi 5415 metreye kadar yükseliyor.

bu bilgiyi özellikle vermek istiyorum. çünkü kirkor divarcı bu işe gönül vermiş olsa da, bazı kaynaklarda anlatıldığı gibi bandırmalı gençlerin başında bu roketleri geliştiren kişi değil. zaten kendisi de ilkokul mezunu. bu yazdıklarımı hem agos gazetesinde, hem de artuğ sayıner'in bizzat röportajında doğrulayabilirsiniz.

ancak benim esas sinirime dokunan şey o klarnetçi karakterin filme neden sokulduğu. zira kirkor divarcı'yı o karakterle bağdaştırdılarsa ayıp olmuş. değilse altın dişini satan klarnetçi sayesinde füze kulübünün ayakta kaldığı şeklinde saçma bir kurgu neden konulmuş anlamak mümkün değil.

senaryonun diğer bir saçmalığı da lisede füze denemesi yapan iki gencin, daha sonra nasa'da işe alınıp 1962 yılında fırlatılan telstar uydusu projesine dahil edilmesi. amerikalılar bandırmalı gençlerin başarısından o kadar etkileniyorlar ki, daha üniversite bile bitirmemiş iki genci (2 yılda bıyıklar falan çıkıp yaşlanıyorlar o ayrı) nasa'ya alıp bir de telstar uydusunu taşıyan füzenin fırlatma butonuna basma şerefini onlara veriyorlar. yukarıda yazdıklarımı tekrar edeyim. marmara-4 füzesi ekim 1962'de fırlatıldı. telstar uydusu ise birkaç ay öncesinde temmuz 1962'de.

bu arada nato bandırma'da bir üs kurmak istiyor. uygun üs bölgesini araştırma görevini de "washington post gazetesi'nde çalışan bir gazeteciye" veriyorlar. yani komuta kademesinde yer alan bir dünya komutanın yapamayacağı o görevi bir gazeteci üstleniyor. neyse o gazeteci de tesadüfen bandırmalı gençlerin çalışmalarını görüyor ve işi gücü bırakıp cıa'e uyarı mektubu yazıp postalıyor. demek ki bu arkadaş aslında gazeteci görünümlü cıa ajanı. tam bu noktada "sscb'yi boşverin. esas tehlike türkler" diyen cıa, hemen ajanı vasıtasıyla 12.000 usd'yi bir işbirlikçiye nakit verip atölyeyi yaktırıyor. o baldırı çıplak adama 12.000 usd verilmesi bile senaryonun ne kadar özensiz yazıldığının bir kanıtı aslında. türkiye'de dövizle işlem yapmak, hatta döviz bulundurmak 1980 yılına kadar yasaktı. döviz bulundurmanın cezası vardı. bu arada üşenmedim hesapladım. 1962'deki 12.000 usd, günümüzdeki 125.000 usd'ye eşit. ama senaryoya "dış güçler" argümanı eklemenin o kadar iyi bir fikir olacağı düşünülmüş ki, gerisine çok kafa yorulmamış.

senaryo'nun tek sorunu bunlar da değil. biz bandırmalı gençlerin ne yaptıklarını mı izliyoruz, yoksa çocukluk aşklarını mı anlayamıyoruz. her hikayeye saçma aşk diyalogları koymak zorunda olmadığını birisinin senaristlere söylemesi gerekiyor. asıl hikayeden kopulunca haliyle beklenti düşüyor ve film daha da zor takip edilir hâle gelmeye başlıyor.

gelelim filmi benim açımdan izlenemez kılan diğer unsura, yani oyunculuklara. neden günümüz oyuncuları, oyunculuğu aşırı yapmacık ve abartılı mimiklerden ibaret sanıyorlar anlamıyorum. bu oyunculara günde en az 2 tane münir özkul, adile naşit, hayati hamzaoğlu, hulusi kentmen, erol taş filmi izleteceksin. biz o insanları izlerken sanki "oynamıyorlar, yaşıyorlar" gibi hissederdik. sanki gerçek hayatta da erol taş'ı gaddar birisi olarak düşünürdük mesela. o insanlar konservatuvar mezunu değildi belki. çok yakışıklı ya da çok güzel değillerdi. ama muhteşem oyunculardı.

bu filmdeki her bir oyuncu ise tek tek rezil bir iş çıkarmış. hani nuri bilge ceylan'ın bennu yıldırımlar'a fırça attığı bir video var. "size okulda çok konsantre olmayı öğretiyorlar. bu kadar konsantre olmayın, bırakın aksın gitsin" diyor ya. aynen onu anlatmak istiyorum. Hatta filmde en iyi oyunculuk performansını zeytinliği yanan köylü dayı becermiş. zaten o da büyük ihtimalle yerli bir vatandaştı.