Orijinal İsmi: România Neîmblânzitã
Türkçe İsmi: Vahşi Romanya
Türü: Belgesel
Ülkesi: Romanya
Dili: Romence
Yapım Yılı: 2018
Vizyon Tarihi: 13/04/2018 (Romanya)
Süresi: 1 saat 28 dakika 52 saniye
Yapımcı(lar): Auchan Retail Romania, European Nature Trust, Off the Fence
Yönetmen: Tom Barton-Humphreys
Senaryo: Tom Barton-Humphreys, Alex Paun
Müzik: Nainita Desai
Seslendiren / Anlatıcı: Victor Rebengiuc

Belgesel filmin sonunda yazanlara göre ve biraz araştırıp öğrendiğim kadarıyla; Avrupa Doğa Vakfı (The European Nature Trust) ve "Romanya Auchan Retail" (Auchan Retail Romania) Şirketi'nin isteği / önerisiyle "Off The Fence" Film Yapımevi'nce yapılmış olan bu yapım, etkisinde en çok kaldığım belgesellerden biri oldu. Romanya'daki vahşi doğayı ve yaban hayatını anlatan belgesel, özellikle Karpat Dağları ve Tuna Deltası gibi doğa harikası yerlerdeki habitatı, çok başarılı bir görsel yönetimle, harika görüntülerle, sakin, dingin bir anlatımla ve iyi bir kurguyla izleyiciye aktarıyor. Bu başarıda ve yakalandığını düşündüğüm yüksek estetik değerin oluşmasında; belgeselin çekimi için kameramanların, Histria Antik Kenti, Tuna ve Mureş Nehri ile Fagaraş ve Apuseni Dağları'nı da içine alan 18 ayrı yerde yaklaşık 400 saatlik kamera kaydı almış olmalarının ve 22 kişilik profesyonel bir belgesel ekibinin dört mevsim boyunca Romanya'nın her yerini dolaşmalarının payının büyük olduğu kanısındayım.

İnsanı (en azından beni) etkileyen, tablo gibi görüntülerin ruhunu, doğal ortamların atmosferini iyi bir şekilde yansıtan, bu belgesel için Nainita Desai tarafından özel olarak bestelenen ve belgesele büyük bir katkı sağlayan müziği ile de ön plana çıkan yapımın; benim gibi vahşi doğa belgesellerini sevenler için biçilmiş kaftan olduğunu düşünüyorum.

İnternette ve "imdb" sayfalarında belgeselle ilgili yorumlar ve eleştiriler genellikle olumlu ve güzel. Zaten 8,6'lık "imdb" puanıyla da birçok takdiri topladığı belli olan belgeselle ilgili olarak çok az kişi ve (bulabildiğim kadarıyla) "imdb" yorumcularından sadece biri olumsuz eleştiri getirmiş. Kendisinin de bir Rumen olduğunu özellikle belirten yorumcu, bu eleştirisini de özetle; belgeselin sonundaki birkaç dakikalık anlatımın bir vaaza dönüşmesine, 90 dakikalık belgeselin bütün amacının sanki bu son birkaç dakikaymış gibi bir görüntü çizilmesine, bunun belgeseli klişe bir yapıya sokmasına ve bu özelliğiyle belgeselin son kısmının konudan kopuk bir propaganda parçasına dönüşerek temel sorununun da bu olmasına dayandırmış. (Aslında belgeselin sonundaki son birkaç dakikalık anlatımın, insana sanki bütün belgeselin temasından farklıymış veya kopukmuş gibi bir his vermesi sebebiyle, yorumcunun bu eleştirisinin ilk bakışta çok da haksız olmadığı düşünülebilir. Yine de bazı izleyicilerin biraz sert olduğunu düşünebileceği bu son birkaç dakikalık anlatımın / dersin / öğüdün / uyarının, çevreye duyarlılık açısından böyle bir belgeselde yer alması -bana göre- kesinlikle kötü sayılmaz ve hiç de yanlış görünmüyor. Sanırım en iyisi, bu konudaki kararı belgeseli izleyen / izleyecek kişilerin kendilerinin vermesi.)

Özetle; ben bu belgeseli gerçekten çok sevdim ve belgeselleri çok seven birisi olarak, çekimleriyle, müziğiyle, yansıttığı yaban hayatıyla ve estetik kalitesiyle bende hayranlık uyandıran bu belgesel filmi çoğu insanın da severek ve zevkle izleyebileceğini düşünüyorum.

Bu arada son olarak; filmin iki versiyonu olduğunu da söylemek isterim: Birincisi Rumen oyuncu Victor Rebengiuc'in anlatıcılığını yaptığı / seslendirdiği Romence versiyon, ikincisi ise İngiliz oyuncu ve yapımcı Mark Strong'un belgeseli seslendirdiği (ve "Untamed Romania" adıyla bilinen) İngilizce versiyon... İngilizce versiyon 18 Mart 2018'de, Washington'da, dünyanın en önemli ekolojik film etkinliklerinden biri olan Çevre Filmleri Festivali'nde gösterilmiş ve üç gün sonra 21 Mart 2018'de de Rumen versiyonu, 800 konuğun katılımıyla Bükreş'teki Ulusal Tiyatro'da gala gösterimini yapmış. Ardından da belgesel, 13 Nisan 2018'de Romanya'daki sinemalarda gösterime girmiş.

Belgeselin Sürümü: Romania.Neimblanzita.2018.DVDRip.AC3.X264-WHISKY.mkv
Boyutu: 1,80 GB
FPS Değeri: 25
Çözünürlük: 1024 x 576
Bit Değeri: 448 Kbps
Süresi: 01:28:52

NOT: Çeviri; 25 FPS'lik ve 1,80 GB'lık "Romania.Neimblanzita.2018.DVDRip.AC3.X264-WHISKY.mkv" sürümü üzerinden yapılmış olup; belgesel film, telif hakları açısından bir sorun teşkil etmediğinden tarafımdan Türkçe alt yazısı içine gömülü olarak (HD 1080p çözünürlük / kalitede) Youtube'a da yüklenmiştir. (Eğer isterseniz bu yazının sonunda yer alan Youtube linkinden / ekranından doğrudan izleyebilirsiniz.)

Türkçe çevirisini yaptığım bu belgesel filmi yaklaşık 1 yıl önce keşfettim. Vahşi doğayla ilgili belgesellerin hayranı olan biri olarak çok hoşuma gitti ve defalarca izledim. Belgeselin görüntüleri, işlenişi, kalitesi, estetiği bir yana, bu yapım için özel olarak bestelenen müzikleri de bende büyük etki bıraktı.

Belgeseli defalarca izlerken çevirisini yapmaya karar vermiştim zaten. Ancak çevirisini yapmayı düşündüğüm çoğu film gibi bir süre kaba hatlarıyla çeviri üzerinde uğraştıktan sonra "Bir ara iştahım gelince ciddi şekilde çevirisine başlarım!" düşüncesiyle bir kenara bıraktım. Geçen haftalarda tekrar izlediğim belgeselin çevirisine artık başlamanın zamanı geldiğini düşünerek işe koyuldum.

Çeviriyi (aslında filmlerin çevirisini orijinal dilinin dışındaki İngilizce alt yazı dosyalarını kaynak alarak yapmak konusunda çekincelerim olmasına ve bu yolu çok tercih etmememe rağmen; Romanya yapımı bu belgesel çok hoşuma gittiğinden, izlediğim sürümün dili -orijinal dili olan- Romence olduğundan, bu belgeselin ayrıca İngilizce bir sürümü de olduğunu o sıralar bilmediğimden ve çevirisini de mutlaka yapmak istediğimden) belgeselin (dili ve anlatımı Romence olan) "Romania.Neimblanzita.2018.DVDRip.AC3.X264-WHISKY.mkv" sürümü üzerinden yapmaya başladım.

Ancak ben çeviriye başladıktan sonra belgeselle ilgili araştırmalar yaparken (yukarıda "Belgeselle / Konuyla İlgili Bilgi / Yorum / Görüşlerim" kısmında da bahsettiğim gibi, belgeselin Romence ve İngilizce olmak üzere iki versiyonu olduğunu öğrendim. Bunun üzerine internette belgeselin İngilizce versiyonu olan ve "Untamed Romania" adıyla bilinen sürümünü epey aradıysam da bulamadım. Zira bütün her yerde karşıma Romence versiyonu olan ve "România neîmblânzitã" adıyla bilinen sürümü çıkıyordu. Ben de belgeselin İngilizce versiyonunu bulamadığım için Romence versiyonunu İngilizce alt yazısıyla çevirmeye devam ettim. Bir süre sonra da böyle olmasının daha doğru olduğunu düşündüm. Şöyle ki; temel olarak aslında belgesel bir Romanya yapımı. Romanya'yı anlatıyor ve doğal olarak Romence seslendirilmiş. Bu da (belgeseli izler ve anlatımı dinlerken) doğal ve gerçek bir tat veriyor. Ayrıca belgeseldeki anlatımın biraz Rumen milliyetçiliği tarzında işlenmiş olması (örneğin anlatıcının çoğu yerde "Bizim ülkemizde", "Ulusumuzda", "Dağlarımızda", "Topraklarımızda" gibi ifadelerle ülkesiyle gururlanan bir anlatım biçimi kullanıyor olması) başka dillerdeki anlatımların sanki bu samimiyeti ve doğallığı veremeyeceği düşüncesini de güçlendiriyor.

Böylece çeviriyi benim için yepyeni ve bana heyecan veren şeyler öğrenerek sürdürdüm. Örneğin; "Büyük Mavi" adı verilen kelebek türünün ilginç ve değişik bir şekilde tırtıllıktan kelebekliğe dönüşümü, ateş semenderlerinin efsanesi, Mersin Morinası'nın dolaştığı sular, Histria Antik Kenti ve Büyük Beyaz Pelikanların şaşırtıcı iş birliği benim için tamamen yeni olan ve beni daha da çok araştırmaya yönelterek bazen şaşırtan ve çoğu zaman da doğaya olan hayranlığımı bir kez daha arttıran bilgilerdi. Böylece severek, zevk duyarak ve bitmesini istemeyerek geçen hafta içinde bitirdim çeviriyi. Son kontrollerini yaptıktan sonra bu güzel belgeselin çevirisini siz dostlarla paylaşmak da bugüne kısmet oldu.

Sonuç olarak; ben bu belgeseli hem izlerken hem de çevirisini yaparken çok büyük keyif aldım. Umarım siz de belgeseli izlerken benim kadar keyif alırsınız.

Şimdiden "iyi seyirler" diliyorum...