Kuru Otlar Üstüne (2023)

"Ama bana öyle geliyor ki dünyada güzel olan her şey daha insana ulaşamadan insanın kendi ördüğü ağlara takılıp kalıyor."

Köy öğretmenliği yapmış biri olarak film beni kıskıvrak yakaladı. Geçmişimin karlı günlerine götürdü beni. Filmi izledikten sonra bazı arkadaşlarım filmin konusunu sordular bana. Onlara net bir cevap vermekte zorlandım ilk başta, sonra biraz düşününce konu "insan" dedim. Acısıyla, yalnızlığıyla, hainliğiyle, iyi niyetiyle, bencilliğiyle, karmaşıklığıyla, kurnazlığıyla, kuru otlar misali değersizliğiyle; insan... Aynen Kış Uykusu'nun tiyatrocu Aydın'ı gibi veya Ahlat Ağacı'nın yeni mezun olmuş Sinan'ı gibi insan ruhunu masaya yatırmış Bilge yönetmen. Burada da Öğretmen Samet var. Bu arada Nuri Bilge çok ilginç ve güzel şeyler de denemiş bu filminde.

Birkaç yeni şey denese de kendi klişelerini tekrar eden tipik bir Nuri Bilge Ceylan filmi Kuru Otlar Üstüne. Erzurum’un ücra bir köyünde bir köy okulu etrafında gelişen olayları bu okulun görsel sanatlar öğretmeni Samet bağlamında ele alan, tabir yerindeyse birbirine neden sonuç ilişkisiyle bağlı iki senaryolu film; ilk yarıda NBC sinemasında alışık olmadığımız derecede gerilimli bir “iftira” hikâyesi -eğitimci olduğum ve öğretmenliğimin ilk altı yılını benzer bir köyde tamamladığım için ben fazladan gerilmiş olabilirim- anlatırken ikinci yarıda kendi sularına dönüyor ve üç kişi arasında gelişen ilişkiler üzerinden alışık olduğumuz bol diyaloglu ve psikolojik alt yapısı güçlü bir hikâyeye evriliyor. Elbette ki her Nuri Bilge Ceylan filmi gibi Kuru Otlar Üstüne de salt hikâyeden ibaret değil. Her şeyden önce Ceylan; eğitim dünyasını, özellikle taşra okullarındaki öğretmen tiplerini o kadar iyi gözlemlemiş ve o kadar iyi aktarmış ki filmine, taşrada öğretmenlik yapmış biri olarak kendimi öğretmenliğimin ilk yıllarını yaşarmış gibi hissettim ve müthiş bir iç sıkıntısı çöktü üstüme ilk yarıda. Taşrada öğretmenlik yapmayan öğretmenlerin bile bilemeyeceği detayları yakalayabilecek nasıl bir gözlem süreci yaşadığını bilmiyorum ama öğretmen tiplemeleri ve öğretmen dünyasına dair detayları yakalamadaki başarısı filmin belki de en dikkat çekici yönü. Öte yandan hiçbiri tesadüfen seçilmemiş olduğu her halinden belli olan son derece iyi kurgulanmış karakterler aracılığı ile yine bir “yurdum insanı” panaroması çizmeye çalışmış Ceylan ama belki de ilk kez sırf bunu yapacağım diye anlatısının bütünselliğinden feragat etmiş, olaylar ağındaki kopukluklar çok net hissedilir olmuş. Karakol sahnesi ile veteriner hekimle ilgili sekanslar her ne kadar bir taşra öğretmeninin profilini gerçekçi bir şekilde yansıtmak adına anlatıyı desteklese de anlatının bütünlüğüne zarar vermiş kanımca. Ancak elbette çok profesyonelce ve olgun bir sinema diline yakışır o kadar ince detaylar var ki filmde, eksikliklerine kolaylıkla göz yumulabilir. Soba alevi ile ısınan ve abajurlarla ışıklandırılmış sıcak ortamlar baştan sona karlı bir iklimde geçen filme inanılmaz bir sıcaklık katmış mesela. Ya da benim hatırladığım kadarıyla ilk kez politik bir tavır almış karakterleri aracılığı ile. Aynı fikirde olmayan kahramanlarını bir şekilde takip etmesi güç bir hızda tartıştırarak seyirci zihnini gıdıklayan, kendi içindeki çelişkilerle mücadele halindeki aydın ile hem avamı hem -bu kez- bir dava insanını karşı karşıya getiren klişeler, görsel zenginlik ve fotografik sinematografi artık bir NBC filminde bizi şaşırtmıyor zaten, değinmeye bile gerek yok. Ancak NBC her ne kadar yönetmenin adını bilmeden izleyenlere bile “Bu bir NBC filmidir.” dedirtecek kadar kendine has bir tarz oluşturmuş olsa da Kuru Otlar Üstüne bu kez diğer filmleri bağlamında düşünüldüğünde filmografisinin iyileri arasına giremeyecek, finalde cevaplanmamış sorular bırakan NBC kalitesinin altında bir film olmuş.

Kısaca klasik NBC filmi olmuş. Film, 3 saat 17 dakika olsa da hikaye sunumu akıcı verildiği için durum hikayesi sevenleri hiçbir şekilde sıkmıyor. Hikaye o kadar doğal verilmiş ki sanki her karesi bir yerden tanık gibi geliyor. Bazen güldürüyor, bazen üzüyor.