Bob le flambeur (1956)

Bir yandan Kumarbaz Bob'un kumarın her türüne dair doymak bilmez bir iştahı, diğer yandan soygun planı... Kumarbaz Bob, Fransız sinemasının kendinden sonra gelen soygun filmlerine yol gösteren, Yeni Dalga'nın ayak seslerini hissettiren, dış ses kullanılan filmlerinden biri. Final sahnesi zayıf ama kişilerin tutkularına, bağımlılıklarına düşkünlüğünü gösterebilmesi açısından pek başarılı. Isabelle Corey de cabası.

“Yıllardır biliyordum iki tarafın da tura olduğunu!”
“Ben de bildiğini biliyordum”…

Günümüzde artık her biri klasik sayılan polisiye filmleriyle tanınan yönetmen Jean-Pierre Melville’in yönetmenliğindeki dördüncü filmi “Bob le Flambeur”. Onun kariyerinin önemli bir çıkış noktası.
“Garip hikayemiz işte burada Montmartre’de başlar.” sözleriyle, bir dış sesin öyküye girişiyle başlayan film çevre tanıtımının ardından gençliğinde usta bir hırsız olan, yıllar öncesinde gerçekleştirmek istediği bir banka soygununda yakalanıp hapse giren, çıkınca da bu işleri bırakan, ama ruhuna işlemiş kumar tutkusunun esiri Bob’un hikayesini anlatmaya başlar bizlere.
Bob genellikle geceleri yaşayıp, gündüzleri uyuyan biridir, beyaz saçları, donuk bakışları, başında fötr şapkası, sırtında trençkotu… Onunla birlikte hareket eden kamera, görüntülere eşlik eden caz parçaları, sahip olduğu büyük havalı bir Amerikan arabası ve çevresindeki bu dünyanın insanları…
Erkeklerin egemen dünyasında yaşamaktadır, aslında yapayalnızdır… Tüm dünyası kumar olan, fahişelere karşı nazik ve kibar davranan, kadın pazarlayanlara ise son derece kaba ve sert olan, birlikte giriştikleri bir banka soygununda öldürülen arkadaşının oğluna koruyuculuk yapan biridir Bob… Aynı şekilde bir soygundaki silahlı çatışmada hayatını kurtardığı komiser Ledru ile yakın arkadaştır. Ancak çevresine pek birlikte görünmek istemez. Kadın satıcılarının eline düşmeden kurtarıp evine aldığı Anne adlı genç kızda katılır öykünün içine…
Filmin önemli bir bölümü Bob’u bize tanıtmakla geçer. Kumar kanına işlemiştir adeta, evindeki dolabın içinde bulunan kumar makinesinin kolunu her eve gelişinde bir kez çekip şansını sınayan bir kumarbazdır Bob…
Özellikle günümüz izleyicisi için farklı değişik bir hikaye yoktur ortada. Defalarca işlenmiş, izlenmiş bir formüldür anlatılan; Tövbekar bir hırsız, kasasında çok yüklü para olan bir kumarhane, orada krupiye olarak çalışan bir eski tanıdık, eski ekip, soygun planı… Hedef son bir vurgun…
Kendinden sonra çevrilen pek çok filme öncülük eden yapımı, sonrasında yapılan o pek çok filmi izleyen günümüz seyircisi bu filmi onlarla mukayese ederek izlerse filmi beğenmeyip, “bu filmmi övüp yere göğe koyamadığınız film” diyebilir. Ancak unutulmamalıdır ki bir filmin değeri o zamana bağlı kronolojik sıralamasındadır.
Komiser Ledru ile birlikte yemek yedikleri sahne “Heat” filmini akıllara getirir, ayrıca “Bob le Flambeur”un “Oceans Eleven” 1960 ve 2001 çekimleri, “Hard Eight” 1996 filmlerini etkilediğini bizzat o filmlerin yönetmenleri tarafından ifade edilmiştir.
Neil Jordan’ın 2002 yapımı “The Good Thief”, “Bob le Flambeur” un günümüze uyarlanmış bir ikinci çevrimiydi. Nick Nolte gibi iyi bir oyuncuyla çekilen film, ayrı bir film olsa idi ortalamanın üstü bir suç filmi olarak değerlendirilebilecekken, yeniden çevrim olunca ilk filmle mukayese sonucu kaybeden taraf olmuştu.
Üzerinden 70 yıla yakın bir süre geçen film hala özel bir konumda yer almakta. Bu özelliği yaratan Melville’in yaşamı boyunca çektiği 14 filmin yarısında birlikte çalıştığı kameraman Henri Decae’nin o siyah-beyaz hüzünlü görüntüleri, Jo Boyer ve Eddie Barclay’ın farklı bir dünyaya bizleri sürükleyen müzikleri, filmin hüzün, sevgi, dostluk, aşkı harmanlayan öyküsü… Hepsinin karışımı…
Filmin Bob tanıtımı sonrasının büyük bir bölümü yapılacak olan “Deauville Kumarhanesi” soygunu için ekibin toplanıp, soygun planının etraflıca anlatılmasını içeriyor. Soygun sahnesi ise çok aceleye gelmiş ve çok acemice çekilmiş gibi görünmesine rağmen anlatılmak isteneni bozmuyor.
Ancak yine de ters giden soyguna rağmen, son derece iyi giden Bob’un kumar şansı onun bu işten sıyırmasını sağlıyor.
Film, kadın karakterlere erkeklerin dünyasında yer verdiğinden bu durum filmdeki sözlere de yansıyor. “Asla bir kadına güvenme!” sözü altı çizilerek sunuluyor ve soygunun tökezleme sebebi olarak krupiyenin eşi ve kötülüklerden korunmak istenen Anne’in dilini tutamaması gösteriliyor.
Çekim öncesi Bob rolü için düşünülen Jean Gabin’in yüksek ücreti nedeniyle Roger Duchesne’ye giden rol, onun sinema hayatındaki en önemli rolü ve unutulmayan performansı oldu. Film içinde geçerli bu görüşümüz.
Sinemanın bu eski ama özel ve önemli filminin yine de özellikle sinema sanatına düşkün sinemasever kitleye hitap ettiğini belirtmek gerekiyor. İzlemeyi düşünenlere iyi seyirler dilerim.