Detroit sinematografik açıdan ilginç ve süresinin uzunluğuna rağmen sıkılmadan izlenebilen bir film. Ama izleyenlerin genel kanısının aksine, verdiği varsayılan ırkçılık karşıtı mesaj yönünden oldukça sorunlu bir yapım.
Hollywood'un daha önce Mississippi Burning (1988), The Help (2011), Ghosts of Mississippi (1996) gibi sıkı antirasist eleştiri filmleri çektiği malum. Gerçi onlarda da siyahiler tecavüze uğrar, dövülür, öldürülür, suç birkaç ırkçı beyazın üzerine kalır ve olay kapanırdı. Ama bu filmlerin hiç birinde siyahiler olayları ilk başlatan değil, sırf renklerinden dolayı zulme uğrayan masum kişiler olarak takdim edilirdi.
Konusu, adı geçen filmlere benzer bir dramaturji üzerine kurulan Detroit'te ise daha filmin başında polis baskınına uğrayan siyahi kulübün içki ruhsatının olmadığı özellikle belirtilir. Böylece izleyiciye, polisin aslında oraya yasal bir müdahalede bulunduğu, ama bazı polislerin kendi başına orantısız güç kullanarak haddi aştığı mesajı verilir.
Asıl olayların başladığı Algiers otel baskınına sebep olaraksa, bir siyahinin pencereden polislere kurusıkı tabanca ile üç el ateş edip onları tahrik etmesi gösterilir. 1967 yılındaki gerçek olaylar böyle mi gelişmiştir, bilemeyiz. Ama filmi izlerken oluşan duygu, otel baskınında aşırı tepki vermiş olsalar bile aslen polisin müdahalede haklı olduğudur.
Buna karşılık filmde, askeri araçların geçişini jaluzi arkasından izlemek isteyen küçük kız çocuğunun makineli tüfek ateşiyle öldürülmesi gibi aslında başlı başına dram olabilecek bir hadisenin üzerinde ise hiç durulmaz. Sanırım bu tür bir olay gerçekten yaşandığı için senaristler hadiseyi görmezden gelememiş; çareyi, olayı sıradan bir hadiseymiş gibi verip geçiştirmekte bulmuşlar. Böylece "siyahi ayaklanmanın büyümesinde elbette bazı polis ve askerlerin ihmali vardı" gibi bir denge mesajını da öne çıkarmışlar.
Senaryodaki tüm bu ayrıntılar irdelendiğinde, fazla abartmadan olayların üstünün örtülüp, gerçek ayaklanmada olduğu gibi tüm suçu üç ırkçı polisin üzerine yıkmanın, filmin çekiliş gayesine son derece uygun olduğu görülecektir.
Bilindiği üzere Kathryn Bigelow daha önce Ölümcül Tuzak, Bin Ladin'i Öldürmek gibi "süper güç ABD" tezine uygun filmler üretmiş 66 yaşında bir yönetmen. Görünüşe göre, 5 yıllık aradan sonra Detroit gibi (şeklen) ırkçılık karşıtı bir film çekmesinin sebebi de ahir ömründe nihayet hayırlı bir projeye imza atmak değildir. Nitekim dikkatli bir göz, görünen hikayenin altında, günümüzde ABD'nin St. Luise, Charlotte, Ferguson gibi şehirlerinde başlayıp gelişen lokal siyahi ayaklanmalara verilmek istenen bir gözdağı olduğunu hemen farkedebilir. Bu netameli mesajın ise şöyle olduğunu varsayıyorum:
"Uyarılarımıza rağmen baş kaldırırsanız, biz asker çağırarak sizi zaten bastırırız. Üstelik yerel polis teşkilatları içinde muhtemelen ırkçı beyaz polisler olacaktır ve bunların birkaçı bile sizin ağzınızın payını vermeye yeter. Onların çıkarıldıkları mahkemede suçsuz bulunup salıverilmeleri ise daima mümkündür. Böylece siz yediğiniz dayakla veya kaybettiğiniz yakınınızla ortada kalıverirsiniz."
1967 yılında gerçekleşip 43 kişinin ölümü ile sonuçlanan olaylardan iki ölümlü bir film çıkarıp, olayların suçunu tahrikçi siyahilerin üzerine yükleyerek aradan sıyrılabilen bir filmi zaten Hollywood senaristleri dışında kimse başaramazdı. Bence gayet güzel de başarmışlardır.
