Forrest Gump (1994)

Bu yazı filmle ilgili ayrıntılar içermektedir.

-------------------------------------------

Film Georgia Eyaletinin güzel turistik şehri Savannah'ta bir otobüs durağının kanapesinde oturan forrest'ın omzuna bir kuş tüyünün konmasıyla başlar. Seksenli yılların ikinci yarısında uzun Amerika seferlerinde çalıştığım ticaret gemisinin sabit uğrak limanlarından biri Savannah,tı ve ben de Savannah'ta Martin Luther King Caddesindeki o otobüs durağının (sonradan tarih müzesine korunmak üzere kaldırılan) o meşhur kanapesinde bir iki kez oturup otobüs beklemiştim. Ama o zamanlar kalıptan üretilmiş maddi değersiz objelerin Amerikan eliyle maddi değerli metalar haline getirildiğini pek kafama takmadığımdan olsa gerek o kanapenin görünür bir yerine adımı ve tarihi kazımamıştım. basit materyallerin meta haline getirilip kutsanmasına taraf olmasam da, hümanist mesajlarını içselleştirerek çok sevdiğim bu filmin bende böyle bir hatırası olsa da, sinema tarihine mâlolmuş, romanından Hollywood diline uyarlanırken derinliğine, hassas ve yönlendirici mesajlar yerleştirilmiş olması muhtemel bu tür büyük Hollywood projelerinin Dünya İnsanı Gözüyle, özellikle Doğu İnsanı Gözüyle inceden inceye irdelenmesi ve eleştirilmesinden yana olmuşumdur. Çünkü dünya sermayesine ve insanına tek elden hükmetmeyi amaç edinmiş Amerikan ideolojisi uygulayıcılarının Hollywood yoluyla sadece Forrest'lara söylemek ve söyletmekle kalmayıp, zamanında Einstein'ı bile "sana düşünmen için para ödemiyoruz, sadece yap!" diyerek dürttüklerini düşünmüşümdür. Nitekim Einstein daha sonraları nükleer silahlanmaya karşı o ilk manifestoya imzasını basmıştır. Bu cümle çok uzun zaman boyunca Hollywood'un ağzına sakız ettiği çarpıcı repliklerden sadece biridir. "Düşünme, sadece söyleneni yap!" Aynen Forrest'ın yaptığı gibi.

Forrest Gump filmi, yazar Winston Groom tarafından yazılmış 25 sentlik (Amerikan tabiriyle) bir cep romanının yazar ve senarist Erich Roth tarafından düzenlenmiş haliyle bir Hollywood uyarlaması. Roman ilk olarak hafif konulu cep kitaplarından yayınlanmış olmasına rağmen sorgulamadan söyleneni yapan ana karakteri Hollywood yapımcı taifesinin dikkatini cezbetmiş olmalı ki bu büyük projeye karar verilmiş. Ve sürpriz olmayacak şekide romanına tamamıyle sadık kalınarak uyarlanmamış. Öncelikle romandaki Forrest'ın pek sevimli bir karakter olduğu söylenemez. Romanda tek aşkı Jenny ile filmdekinin aksine oldukça uzun bir birliktelik geçirir ve terkedilir. Ayrıca romanda annesi ve Jenny öldürülmeyip sağ bırakılmıştır. Forrest'ın bir dönem bir orangutanla kurduğu dostluk ilişkisi de işin cabası. Bence film uyarlamasında yapılan bu değişiklikler çok yerinde. Çünkü bu kilit noktalar seyircinin Forrest karakteriyle empati kurmasını sağlayan veya o noktalara kadar empati kurmaya çalışanların işini hayli kolaylaştıran detayları içeriyor. Gelgelelim romanın ardından senaryoyu eline alan Tom hanks bu temel farklılıkları görünce bambaşka bir şey ortaya çıkacağından endişe etmiş olacak ki hiç olmazsa filme fon oluşturan tarihsel akış içindeki olayların olduğu gibi bırakılmasını şart koşmuş. Şart koşmuş çünkü o güne dek teklif götürülen Hollywood'un ağır abilerinden üç aktör (Bill Murray, John Travolta ve Chevy Chase) halihazırda Forrest Gump rolünü reddetmiş bulunmaktaymış. Popüler Amerikan kültürünü yaymaya sanatsal bir kaygı taşımadan sadakatle hizmet eden Zemeckis'in ilk çalışmalarda Tom Hanks'in güneyli aksanını yetersiz bulup ona küçük forrest'ı oynayan çocuk aktör Michael Conner Humphreys'in aksanını örnek göstermesi Tom Hanks'in bu büyük projede son çare olduğunu gösteriyor. Fakat Tom Hanks bir iki saat okuyup teslim ettiği senaryodan öyle bir karakter yaratıyor ve ona hayat veriyor ki film gösterime girdiğinden itibaren dünya sinemalarını sallıyor, insanları kahkahaya ve hüzne boğuyor. Sonuç: ilk yılı dolmadan bir milyar doları zorlayan bir hâsılat.

Forrest Gump filmi yirminci yüzyılın ikinci yarısından başlayarak doksanlı yılların başına dek, sanat, siyaset ve toplumsal yaşamla ilgili Amerikan yakın tarihinin kırılma noktalarını fon olarak kullanıyor. Bu yelpaze Elvis'in kalçalarını sallayıp cinsellik içeren şarkılar söyleyerek tabuları yıkmasından, bir güney eyaletinde ilk zenci öğrencilerin üniversiteye kabulüne, Vietnam Savaşına ve Amerikan Altmışsekiz Kuşağının savaş karşıtı protestolarından Watergate Skandalına dek pek çok önemli olayı ve "Shit Happens" tişörtü gibi popüler kültürün bazı yan ögelerini bünyesinde barındırıyor. Ortalamanın altındaki zeka seviyesiyle Forrest, filmdeki yaşamı boyunca bütün bu olayların merkezinde yer bulmasına karşın ideal bir sıradan Amerikan Vatandaşı! olarak hiçbirini sorgulamıyor, yargılamıyor. Fakat zenci kız öğrencinin düşen kitabını arkasından koşup yetiştirmesi, bir çok hayat kurtarıp savaş kahramanı olması, masa tenisi şampiyonu olması, beyaz saraya davet edilmesi ve Nixon'a "çişim geldi" demesiyle, öylesine koşmaya başlayıp eyaletleri katetmesiyle ve ilk aşkına daima sadakatle bağlı kalmasıyla durumu kurtarıyor ve gönüllerimizde taht kurmayı başarıyor. Arta kalanı unutturuyor.

Bu film, Hollywood eliyle üretilen ve Amerikan popüler kültürüne hizmet eden filmlere pek ciddiyetle yaklaşmayan, bu türün bir çok örneğine binbir kulp takan benim gibi düşünen insanların bile çok sevdiği çok ender filmlerden bir tanesi. Çünkü "Ara sıra da olsa Forrest Gump gibi mi yapmalıyız acaba?" sorusunu izleyicisine sordurma kapasitesine sahip bir film. Bizler bazen olayları, durumları, insanları yargılamadan edemiyor, genellikle sorgulamadan iş göremiyor olsak da hafızalara kazınan oyunculukları, film teknolojisinin kullanımında, dönemlerin yansıtılmasında, kamerada, mekanlarda, kurguda, senaryoda ve yönetimde gösterilen üst düzey başarıları ile bu filmi arşivimizin baş köşesinde bulundurmadan da yapamıyoruz.

Film bitti ve boş boş bakıyorum ekrana. Daha yeni yeni gözlerim yaşarmaya başladı. Bu ne güzel filmdir böyle...

Başyapıtlar genelde biraz daha ağır ve ciddi filmler olur. Fakat bu film o mertebede olmasına rağmen inanılmaz eğlenceli bir film. Neden mi? Çünkü size çok değişik duygular tattırtabiliyor. Dram ve komedi bir filmde ancak bu kadar güzel işlenebilirdi. Forrest'ın başına gelen şeylere kah gülüyoruz, kah ağlıyoruz. Tom Hanks ise efsane bir performans sergilemiştir, ötesi yok.

Forrest, filmde pek çok tesadüf yaşıyor. Hatta hep tesadüfler var ama tatlı tesadüfler. Aslında düşününce çok sürrealist bir filmmiş gibi geliyor ama hiç öyle değil. Çünkü bunu eğlenceli bir üslupla anlatıyor bizlere.



''Gelmiş geçmiş en iyi film'' sorusuna cevap verilebilecek kalitede bir film.